طراحی رابط کاربر – User Interface Design

رابط (میانجی) کاربر چیست ؟

مهندس نرم افزار با  اعمال یک پروسه تکراری که اصول از پیش تعریف شده‏ی طراحی را به کار میبرد ،رابط کاربر را طراحی میکند. طراحی رابط کاربر یک ابزار ارتباطی موثر را بین انسان و کامپیوتر ایجاد می کند. با رعایت مجموعه اصول طراحی رابط ،طراحی ،موضوعات و اقدامات رابط را شناسایی نموده و سپس با ایجاد  آرایش صفحه نمایش مبنای مدل و نمونه رابط کاربر را تشکیل میدهد.

نکته: طراحی رابط ،بر سه حوزه تاکید میکند :

   1- طراحی رابط ها ،بین اجزای نرم افزار

   2- طراحی رابط ها ،بین نرم افزار و سایر مصرف کنندگان اطلاعاتی غیر بشری (یعنی سایر اشیاء خارجی)

   3- طراحی رابط بین یک انسان (کاربر) و کامپیوتر

در این مطلب ،قصد داریم به بررسی مورد سوم بپردازیم.

قواعد طلایی “تئو مندل” در مورد طراحی رابط :

   1- واگذاری کنترل به کاربر

   2- کاهش بار حافظه‏ی کاربر

   3- سازگار کردن رابط

      1) واگذاری کنترل به کاربر :

مندل ،برخی اصول طراحی که به کاربر امکان کنترل میدهد را چنین تعریف میکند :

• تعیین شیوه‏های تعاملی ،به نحوی که کاربر را مجبور به انجام اعمال غیر ضروری یا نامطلوب نکند.
• ایجاد تعامل انعطاف پذیر
• امکان ایجاد وقفه و خنثی سازی (بازگشت) در تعامل کاربر
• کارآمد ساختن تعامل همراه با پیشرفت سطوح مهارتی و امکان سفارشی کردن آن
• مخفی کردن موارد فنی داخلی از کاربران عادی
• طراحی تعامل مستقیم با اشیایی که روی صفحه‏ی نمایش ظاهر می‏شود.

      2) کاهش بار حافظه کاربر :

مندل ،اصول طراحی را که رابط را قادر به کاهش بار حافظه میکند ،چنین بیان میکند :

• کاهش بار حافظه‏ی  کوتاه مدت
• ایجاد پیش گزینه‏ی معنی دار
• تعیین میان بر‏هایی که شهودی هستند.
• طرح بصری رابط ،باید بر اساس استعاره‏ی جهان واقعی باشد.
• آشکار سازی اطلاعات به شیوه‏ای تدریجی

      3) سازگاری رابط :

مندل ،مجموعه ای از اصول طراحی را که به ایجاد سازگاری رابط کمک میکنند را چنین تعریف میکند :

• قرار دادن عمل فعلی در یک بافت معنی دار توسط کاربر
• حفظ ثبات در خانواده‏ی برنامه‏های کاربردی
• اگر مدل‏های تعاملی پیشین ،انتظاراتی را در کاربر به وجود آورده اند ،تا زمانی که دلیل قانع کننده ای ندارید از انجام آن خودداری کنید.

مدل های طراحی رابط :

به هنگام طراحی یک رابط کاربر ،4 مدل اساسی به کار می آیند :

1. مدل طراحی که توسط مهندس نرم افزار ایجاد می‏شود.
2. مدل کاربر که توسط مهندس فاکتور‏های انسانی (یا مهندس نرم افزار) ایجاد می‏شود.
3. مدل ذهنی کاربر یا تعبیر سیستم ،که کابر نهایی از یک تصویر ذهنی می‏سازد.
4. تصویر سیستم که توسط اجرا کنندگان سیستم به وجود می‏آید.

این مدل ها به طراح کاربر کمک می کنند تا مهمترین اصل طراحی رابط را رعایت کنند.

“شناخت کاربر و شناخت وظائف”

طبقه بندی کاربران :

• کاربران مبتدی
• کاربران مطلع و دوره‏ای
• کاربران مطلع و دائمی

طراحی رابط های کاربر ،فرایندی تکراری است که در مدل حلزونی زیر ارائه شده است.

این روند ،4 فعّالیت مجزای ساختاری را در بر دارد :

1. تحلیل و الگو سازی کاربر ،وظیفه و محیط و مدل سازی
2. طراحی رابط
3. ساخت رابط
4. اعتبار سنجی رابط

 

تحلیل وظایف و مدل سازی :

وظایف انسانی ،به عنوان قسمتی از تحلیل وظایف ،تعریف و طبقه بندی می‏شوند. یک فرآیند ماهرانه ،برای رده بندی وظایف به کار می رود. به جای آن اشیاء و اقدامات ،تعریف و طبقه بندی می‏شوند.

پس از تحلیل وظائف  –>  طراحی رابط

فعّالیت های طراحی رابط :

اولین مراحل طراحی رابط ،با استفاده از روش‏های زیر قابل انجام است :

1. تعیین اهداف و مقاصد برای کاربر
2. تبدیل هر هدف یا منظور به ترتیبی از اعمال خاص
3. تعیین ترتیب وظایف و اعمال فرعی (یعنی سناریوی کاربر) ،که در سطح رابط اجرا خواهد شد.
4. بیان وضعیّت سیستم (یعنی در زمان اجرای سناریوی کاربر ،رابط چگونه به نظر می‏رسد ؟)
5. تعیین مکانیزم‏های کنترل (یعنی اشیاء و اعمال در دسترس کاربر برای تعیین وضعیّت سیستم)
6. نشان دادن تاثیر مکانیزم‏های کنترل بر وضعیّت سیستم
7. بیان این که کاربر چگونه از اطلاعات رابط ،کنترل وضعیّت را تفسیر می‏کند.

سیستم خانه امن

توصیه :

اگر پاسخ‏های متغیّر ،غیر قابل اجتناب بودند ،از تهیّه‏ی معیارهای بصری (در خصوص پیشرفت) اطمینان حاصل کنید ،در این صورت کاربر از آنچه اتّفاق می‏افتد ،دور خواهد ماند.

توصیه :

هنگامی که راهنما را می‏سازید ،2 برابر نیرویی که گمان می‏کنید مورد نیاز است و 2 برابر کلماتی که گمان می‏کنید برای رفع خطا کافی است ،وقت بگذارید و به کار برید.

برخی معیار‏های ارزیابی در بررسی‏های اولیّه طراحی :

4 مسأله‏ی مهمّی که سطحی در نظر گرفته می‏شوند :

1. زمان پاسخگویی
2. تسهیلات کمکی کاربر (نوع یکپارچه / نوع افزودنی)
3. خطا گردانی اطّلاعات
4. برچسب گذاری فرمان

ابزارهای پیاده سازی :

پس از ایجاد مدل طراحی ،این مدل به عنوان یک الگو یا نمونه پیاده گرفته می‏شود و بر اساس نظرات آنها اصلاح می‏گردد.

برای سازگاری این رهیافت تکراری طراحی ،مجموعه‏ی وسیعی از طراحی رابط و ابزارهای الگوهای گسترش یافته وجود دارد.

این ابزارها را “UIDS” می‏نامند :

“بسته‏ی ابزارهای رابط کاربر” یا “سیستم‏های توسعه‏ی رابط کاربر”

با فراهم نمودن اجزاء یا اشیایی ،ایجاد پنجره‏ها ،منو‏ها ،محاوره‏ی دستگاه ،پیغام‏های خطا ،فرامین و بسیاری از عناصر دیگر یک محیط محاوره‏ای را تسهیل می‏کنند.

برخی معیار‏های ارزیابی در بررسی های اولیّه طراحی :

1. طول و پیچیدگی مشخّصات کتبی سیستم و رابط آن
2. تعداد وظایف تعیین شده‏ی کاربر و میانگین اعمال در هر کار
3. تعداد اعمال ،وظایف و وضعیّت‏های سیستم که در مدل طراحی تعیین شده
4. پروتکل سبک رابط ،امکانات کمکی و خطاگردانی

اکنون داده های کمی و کیفی از طریق پرسشنامه ها که به ارزیابی رابط کمک میکند را جمع آوری میکنیم.